امامت - شرح حدیث على مع القرآن و القرآن مع على

فرمود: على مع القرءان و القرءان مع على لن يتفرقا حتى يردا على الحوض (على با قرآن است، و قرآن با على است هيچ گاه از يكديگر جدا نمى شوند تا بر من در حوض وارد شوند) المستدرك على الصحيحين ، ج 3 ، ص 124

دلالت اين حديث با توجه به شناخت قرآن مجيد معلوم مى شود ؛ در ذيل به اختصار به امورى اشاره مى شود:

1 - در كتب الهيه افضل از قرآن كريم وجود ندارد :

اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَابًا مُتَشَابِهًا (الزمر/23) خداوند بهترين سخن را نازل کرده، کتابي که آياتش (در لطف و زيبايي و عمق و محتوا) همانند يکديگر است؛

إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يهْدِي لِلَّتِي هِي أَقْوَمُ  (الإسراء/9) اين قرآن، به راهي که استوارترين راه‌هاست، هدايت مي‌کند؛

2 - خداوند متعال آن را به اوصافى وصف نموده است كه قلم از تحرير آن ، و بيان از تقرير آن عاجز است:

بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِيدٌ(البروج/21)  فِي لَوْحٍ مَحْفُوظٍ(البروج/22) (اين آيات، سحر و دروغ نيست،) بلکه قرآن باعظمت است...که در لوح محفوظ جاي دارد!

إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ(الواقعة/77)  فِي كِتَابٍ مَكْنُونٍ(الواقعة/78) که آن، قرآن کريمي است،که در کتاب محفوظي جاي دارد،

وَلَقَدْ آتَينَاكَ سَبْعًا مِنَ الْمَثَانِي وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ(الحجر/87) ما به تو سوره حمد و قرآن عظيم داديم!

يس(يس/1)  وَالْقُرْآنِ الْحَكِيمِ(يس/2) يس.سوگند به قرآن حکيم.

3 - خداوند متعال خود را معلّم قرآن قرار داده است:

الرَّحْمَنُ(الرحمن/1)  عَلَّمَ الْقُرْآنَ(الرحمن/2) خداوند رحمان،قرآن را تعليم فرمود،

4 - به آنچه از جبروت الهى در اين كتاب تجلّى كرده است ، اشاره نموده و مى فرمايد:

لَوْ أَنْزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَرَأَيتَهُ خَاشِعًا مُتَصَدِّعًا مِنْ خَشْيةِ اللَّهِ (الحشر/21) اگر اين قرآن را بر کوهي نازل مي‌کرديم، مي‌ديدي که در برابر آن خاشع مي‌شود و از خوف خدا مي‌شکافد!

5 - به آنچه از قدرت خود كه در اسرار پنهان شده در آياتش تجلى كرده است، اشاره نموده و مى فرمايد:

وَلَوْ أَنَّ قُرْآنًا سُيرَتْ بِهِ الْجِبَالُ أَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الْأَرْضُ أَوْ كُلِّمَ بِهِ الْمَوْتَى (الرعد/31) اگر بوسيله قرآن، کوه‌ها به حرکت درآيند يا زمينها قطعه قطعه شوند، يا بوسيله آن با مردگان سخن گفته شود، (باز هم ايمان نخواهند آورد!)

6 - اين كتاب مظهر علم و حكمت خداوند متعال است :

وَإِنَّكَ لَتُلَقَّى الْقُرْآنَ مِنْ لَدُنْ حَكِيمٍ عَلِيمٍ(النمل/6) به يقين اين قرآن از سوي حکيم و دانايي بر تو القا مي‌شود.

وَنَزَّلْنَا عَلَيكَ الْكِتَابَ تِبْيانًا لِكُلِّ شَيءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ (النحل/89) و ما اين کتاب را بر تو نازل کرديم که بيانگر همه چيز، و مايه هدايت و رحمت و بشارت براي مسلمانان است!

7 - پروردگار خود را بر انزال اين كتاب ، حمد و ستايش مى فرمايد:

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَى عَبْدِهِ الْكِتَابَ وَلَمْ يجْعَلْ لَهُ عِوَجًا (الکهف/1) حمد مخصوص خدايي است که اين کتاب (آسماني) را بر بنده (برگزيده)اش نازل کرد، و هيچ گونه کژي در آن قرار نداد.

8 - رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) در تمسك به اين كتاب عزيز مى فرمايد :

پس هر گاه فتنه ها و آشوب ها بر شما مشتبه شد ، و شما را فرا گرفت ، به قرآن رو آوريد ، زيرا همانا قرآن شفيعى است كه شفاعتش پذيرفته است ; و گزارش دهنده است از بدى ها كه گفته اش تصديق شده است ; هر كس آن را پيشواى خود كرد او را به بهشت رهبرى مى كند ، و هر كس آن را پشت سر خود قرار دهد ، او را به جهنم و دوزخ مى كشاند ; و قران راهنمايى است كه به بهترين راه ها راهنمايى كند ، و كتابى است كه در آن تفصيل و بيان ، و به دست آوردن حقايق است ; و جدا كننده حق از باطل است ; آن كلامِ فصل است و شوخى و هزل نيست ; براى آن ظاهر و باطنى است ، پس ظاهرش حكم ، و باطنش علم است ، ظاهرش جلوه و زيبايى دارد ، و باطنش ژرف و عميق است ; براى آن حدودى است كه بر آن حدود حدودى است ; شگفتى هاى آن به شماره نيايد ، و غرائب و نوآورى هاى آن كهنه نشود ; در آن چراغ هاى هدايت و روشنى بخش حكمت است ; و دليل و راهنماى معرفت است براى آن كس كه آن را بشناسد. الكافى ، ج 2 ، ص 599

آرى خداوند متعال در اين كتاب براى خلق خود تجلّى كرده است ، و كسى كه آن را نازل كرده ، در آيات

مذكوره ، و آن كس كه بر او نازل شده در كلمات مزبوره آن را تعريف نموده اند .

چه بسيار بزرگ است قدر و منزلت كسى كه پيغمبر خاتم (صلى الله عليه وآله وسلم) او را با قرآن ، و قرآن را با او قرار داده است !

او با ظاهر قرآن است به حكمت قرآن ، و با باطن قرآن است به علم قرآن ; و او با عجائبى كه شماره نشود و با غرائبى كه تمام نشود همراه است ; و با اين معيت ، تمام آنچه بر همه انبيا از كتاب و حكمت نازل شده است ، نزد اوست .

بر طبق روايات بزرگان تفسير و حديث از عامه و خاصه (شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد ، ج 7 ، ص 220 ; نظم درر السمطين ، ص 92 ; كنز العمال ، ج 13 ، ص 135 و 177 ) على (عليه السلام)  اُذُن واعيه (گوش شنوا و فراگير) در كلام خداوند متعال است:

وَتَعِيهَا أُذُنٌ وَاعِيةٌ(الحاقة/12) و گوشهاي شنوا آن را دريابد و بفهمد.

و اوست كسى كه گفت: سلوني فوالله لاتسألوني عن شيء إلاّ أخبرتكم و سلوني عن كتاب الله، فوالله ما من آية إلاّ و أنا أعلم أبليل نزلت أم بنهار.

از من بپرسيد، به خدا سوگند از چيزى نمى پرسيد مگر اين كه از آن به شما خبر دهم، و از كتاب خدا بپرسيد، پس به خدا سوگند آيه اى نيست مگر اين كه من مى دانم در شب نازل شده است يا در روز.

فتح الباري ، ج 8 ، ص 459 ; كنز العمال ، ج 2 ، ص 565

چه بسيار بزرگ است مقام كسى كه پيغمبر (صلى الله عليه وآله وسلم) او را با قرآن قرار داده است ، و با اين كه

معيت قائم به دو طرف است ، يعنى على كه با قرآن بود، قرآن هم با على است ، ولى به جمله : على مع القرآن

اكتفا ننموده ، و در عظمت او اضافه فرمود : و القرآن مع على، و اين نكته اى است كه فقط اولوالالباب به آن

مى رسند.

در ابتدا به على و اختتام به قرآن در جمله ى اول ، و ابتدا به قرآن و اختتام به على در جمله دوم ، و ترتيب

كلام ، از كسى كه فصيح ترين مردم است ، لطايفى است كه مجال را وسعت شرح آنها نيست .

خلاصه كلام اين كه : در بين انبيا و مرسلين ، كسى افضل از رسول امين نيست ، و چون على از او ، و او از على

است (أنت منى و أنامنك - مطلب قبلی )، پس او تالى تلو بهترين خلق خدا است .

و در كتب نازله ، هيچ كتابى اعلى از قرآن مبين نيست ، و چون على با قرآن و قرآن با على است ، پس قلب او خزينه تمام آنچه از طرف خداوند متعال نازل شده خواهد بود ، از هدايت و نور و كتاب و حكمت و ...

آيا با اين اوصاف شكى باقى مى ماند در اين كه او سزاوارترين شخص براى خليفه رسول كريم و مفسر قرآن

عظيم مى باشد ؟ !

و آيا شكى باقى مى ماند كه او مولاى هر كسى است كه به خداوندى ايمان دارد كه فرموده است:

وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ  (الحشر/7) آنچه را رسول خدا براي شما آورده بگيريد (و اجرا کنيد)

وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ(النور/54) و بر پيامبر چيزي جز رساندن آشکار نيست!»

• < قبلی
• بعدی >